Inleiding

Uw waarde blogger is een boek aan het schrijven. Het wordt tijd de ervaringen van de laatste jaren te bundelen, en de kennis van utopie en doemdenken te delen met Nederland.

Desalniettemin: “RIVM wil af van rekenmethode stikstof wegens gebruik voor beleid,” zo kopt het NRC. TROUW juicht net dat “Langverwachte metingen laten zien: het stikstofmodel van het RIVM klopt behoorlijk goed”.

Niet dat de TROUW journalist het UvA stikstofonderzoek echt begreep, overigens.

Dick Veerman is één van de weinigen die het Amsterdamse onderzoek, waar het TROUW artikel dus naar verwijst, wel begrijpt:

“… de onderzoekers constateren dat vooronderstellingen in het model [AERIUS/OPS] op geen enkele manier door hun feitelijke veldwerk kunnen worden bevestigd. In vaktaal Nederlands: als dit onderzoek wordt gezien als test van het model, dan moet geconstateerd worden dat de feiten het model niet kunnen valideren. ….”

Het blijft dus aanmodderen met AERIUS/OPS, en dat is al zo sinds de introductie zo’n 30 jaar geleden. Het RIVM wil er nu vanaf. Een kleine terug- en vooruitblik is wellicht op z’n plaats.

Waarom?

Waarom wat? Nou, waarom wil het RIVM af van AERIUS, althans voor een deel? Tegen het NRC zegt men er het volgende over (met nadruk):

“Het RIVM wil af van het beheer van het rekenprogramma waarmee de stikstofbelasting van natuurgebieden wordt berekend. Het RIVM heeft er moeite mee dat het programma Aerius wordt ingezet bij het uitvoeren van beleid, zoals het beoordelen van vergunningsaanvragen. Dat botst met de „wetenschappelijke taak” van het RIVM. …

Het rekenprogramma speelt een cruciale rol bij de plannen om de stikstofbelasting in Nederland terug te dringen. Met Aerius wordt berekend welke bedrijven piekbelasters zijn en het speelt een centrale rol bij de aanvraag van een natuurvergunning. …

Het RIVM wil een beperkt deel van het rekenprogramma wel onder zijn hoede houden. Het gaat om de module die berekent welke natuurgebieden in Nederland een te hoge stikstofbelasting hebben. Dat past wél binnen de wetenschappelijke taak, vindt het instituut. Het RIVM wil af van alle andere onderdelen, waaronder de module die wordt gebruikt bij vergunningsaanvragen. Ook de doorontwikkeling van nieuwe functionaliteiten, zoals een tool waarmee provincies eigen plannen kunnen doorrekenen, moet bij een andere partij komen. …”

Vergunningverlening past plots niet meer bij het RIVM, want geen “wetenschap”, of zoiets. Men wil geen verantwoordelijkheid dragen voor het eigen falen? Wat meldt het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof ook al weer in 2020(!):

“Het adviescollege constateert echter dat AERIUS, voor zover dat gebruikt wordt voor vergunningverlening, in zijn huidige vorm, niet doelgeschikt is.”

Zijn we nu af van ‘piekbelasters’, die nooit hebben bestaan!? Waarschijnlijk wel; zie wat Charles Wijnker van het RIVM ooit gezegd heeft over AERIUS, die hij feitelijk onder de bus heeft gegooid. Het voornoemde Adviescollege is al genoemd en het UvA stikstofonderzoek heeft ook behoorlijk bijgedragen, zo lijkt het.

Expiratie door (verzwegen) validatie

De validatiestudies van OPS die in 2022, gedwongen, naar buiten kwamen hebben het AERIUS/OPS-verhaal allesbehalve goed gedaan. In de open brief aan minister Adema (LNV) heb ik het AERIUS/OPS-echec, die door collega Briggs diepgaand is geanalyseerd, op een rijtje gezet.

Het is buitengewoon grappig - maar alles behalve voor de agrarische sector! - te moeten constateren dat in de RIVM-reactie op Briggs' eerste analyse van de OPS-validatiestudies dd. 16 augustus het volgende te melden had:

“Briggs et al. bevelen aan om OPS uitgebreid verder te valideren met metingen. RIVM was, is en blijft daar een groot voorstander van. Waar mogelijk worden nieuwe gegevens dan ook gebruikt voor tests, validatie en verbeteringen.

Het RIVM gaat in het Nationaal Kennisprogramma Stikstof (NKS) van Ministerie LNV (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) in samenwerking met internationale experts een onderzoek uitvoeren waarin een aantal operationele modellen waarmee de stikstofdepositie in Europese landen wordt uitgerekend, vergeleken worden. …”

Dit Bilthovense elan lijkt nu toch wel verdampt, om nog maar te zwijgen over de minieme kennis die de betrokken blijken te hebben van de legacy software die OPS feitelijk is.

Het RIVM speelt nu de kaart van ‘AERIUS-behoort-niet-bij-onze-wetenschappelijke-taak’ in plaats van toe te geven dat er iets grondig mis is met de AERIUS/OPS-systematiek! De NRC journalist heeft evident niets in de gaten.

Het ‘dumpen’ van AERIUS/OPS op andermans stoep zal echter geen sinecure blijken te zijn.

Modellen onkunde

Elke schijn van wetenschappelijkheid die nog bestaat in de ogen van het Nederlandse journaille, en het parlement, zal onder de vlag van een andere (bestuurlijke) beheerder als sneeuw voor de zon verdwijnen.

Het kan namelijk dan worden ingezet als bruut beleidsinstrument en niets anders dan dat. Ga maar na: in de Regeling natuurbescherming bijvoorbeeld speelt AERIUS een cruciale rol.

Het bijzondere is dat OPS in al die 30 jaar nooit met enige ‘wetenschappelijke’ precisie heeft gefunctioneerd, tekenend voor het dedain voor de argarische sector. In diezelfde bovengenoemde reactie van 16 augustus 2022 zegt het RIVM onder andere get volgende (met nadruk):

“het OPS-model laat op korte tijdperioden, bijvoorbeeld dagen, een grote ruis in de berekeningen zien, met soms grote afwijkingen ten opzichte van meetgegevens. Dus kan de “performance” in dit opzicht als “poor” geclassificeerd worden. Dit is ook verklaarbaar: juist omdat op die korte tijdschalen de verspreiding heel grillig kan zijn leidt dit soms tot substantiële verschillen tussen berekening en meting. Op langere tijdsperioden, zoals bij maand- of jaargemiddelden, wordt een groot deel van deze grilligheid uitgemiddeld. "

Dat AERIUS/OPS niet functioneert zoals elk goed model zou moeten functioneren is ‘geen probleem’, volgens het RIVM. We hebben de langere tijdschalen, toch? Nee: middeling leidt altijd (altijd!) tot ‘betere modelresultaten’, van het cosmetische soort dan. Dat is namelijk middeling eigen en heeft niets te maken met de skill van het model.

Wellicht ligt hier een andere reden waarom het RIVM het vermaledijde AERIUS/OPS wil dumpen. Men heeft te weinig kennis van zaken.

Nitrogen (ammonia) is here to stay!

Gelukkig is de wereld vele malen groter dan het RIVM denkt te vertegenwoordigen, maar dat niet doet, noch op het vlak van modelvalidaties noch op het vlak van wetenschappelijke ontwikkelingen. Wat blijkt? Er zijn ammonia-emissies, voortkomend uit verbrandingsprocess, die genegeerd worden:

Dit althans beweren Zhi-Li Chen en collega’s in hun Significant contributions of combustion-related sources to ammonia emissions gepubliceerd eind 2022 in Nature Communications.

Dit is natuurlijk niet het laatste woord in het stikstofdiscours, slechts een volgende stap. Het tekent wel de complexiteit en de selectiviteit(!) van dit discours.

Wat niemand zou moeten verbazen: menselijke activiteiten brengen emissies van stoffen met zich mee, zoals die van ammoniak.

Dat geldt ook voor de landbouw, één van de meest basale menselijke activiteiten die ons in deze wereld in leven houdt. Stikstofemissies zijn daarvan een onvermijdelijk bijproduct. Ja: emissies kunnen tot op zekere hoogte worden verkleind; de Nederlandse landbouw is daarin een voorloper.

We zullen zien of de huidige bestuurders en bureaucraten álle burgers, en niet slechts de agrariërs, de ‘ammoniakrekening’ zullen presenteren! Mijn inschatting: absoluut niet.

Doemdenken, zoals de ‘ecologische apocalypse’ door stikstofdepositie, vergt een selectieve vijand, in casu de boer. Die vijandschap is mede door AERIUS/OPS slinks gecultiveerd.