De betere wereld begint bij jezelf! Om iets te doen aan tal van mondiale vraagstukken is het zaak eerst het eigen huis op orde te brengen. En dan kan de rest beginnen.

Dit schreef ik op [3 augustus](https://jaaphanekamp.com/posts/20; we staan vlak voor Kerst, en de eerste vaccins tegen SARS-CoV-2 zijn op de markt. Bovendien zijn er de nodige vaccins in de pijplijn.

Een mooi Kerstcadeau! Niet alleen voor jezelf, maar juist, als je zelf de prik neemt, ook voor anderen. Toch?

We kunnen deze dreiging overwinnen, zo is de boodschap. We hebben genoeg succeservaringen met vaccins dat dit de meest begaanbare en veilige weg lijkt naar de toekomst, voor ons allemaal.

Maar: Zijn de (aankomende) vaccins wel veilig? Of: Zijn ze voldoende werkzaam?; Zal de pandemie uitdoven als de meesten van ons gevaccineerd zijn?; Kunnen we dan eindelijk weer vrij bewegen?

En: Ga jij, Jaap, (ja jij) ‘de’ COVID-19 vaccinatie halen? Spannende vragen allemaal. Vooral de laatste!

Even terug: Wat zijn dat ook alweer, virussen? Zoals besproken in een andere blogpost, virussen zijn niets anders dan heel kleine biologische machientjes.

Levende cellen in ons lichaam absorberen die machientjes onvrijwillig om vervolgens, vanwege het genetisch materiaal van het virus, virusfabriekjes te worden.

Er zijn DNA en RNA virussen. SARS-CoV-2 is een RNA virus. RNA speelt een centrale rol in het coderen, overbrengen, reguleren, en tot expressie brengen van genen (DNA).

We zijn trouwens niet weerloos tegen dit virale geweld. Ons immuunsysteem probeert zich te verdedigen tegen dit soort invasies, en dat is vaak succesvol.

Vaccins helpen ons daarbij, en dat al meer dan een eeuw.

Nogmaals benadrukt: ik heb dankzij mijn ouders de nodige vaccinaties gekregen in mijn jonge jaren, en ik ben daar blij mee.

Neemt niet weg dat kritische reflectie altijd een gezonde houding is.

Er zijn een aantal typen vaccins. Sommigen typen zijn al gebruikt bij mensen, sommigen nog nooit (zie ook):

De bekende vaccins maken gebruik van het feitelijke virus, maar dan de verzwakte versie (live-attenuated). Voorbeelden zijn mazelen, de bof (die infectie kan ik mij nog levendig herinneren!), rodehond (rubella).

Deze vaccins zijn het meest succesvol gebleken.

Een andere versie van dit beproefde recept is bijvoorbeeld het polio vaccin, dat gebruik maakt van het inactieve (dode; inactivated) virus. Ook deze benadering is zeer succesvol gebleken.

Het wordt, moleculair, allemaal wat gedetailleerder als we kijken naar het injecteren van ‘stukjes virus’ (subunits) waarmee een immuunreactie wordt ontlokt. Voorbeelden zijn Haemophilus influenzae type b, kinkhoest en HPV.

Dan zijn er ook nog de toxine vaccins. Mensen worden dan geïnjecteerd met een klein beetje toxine van het te tackelen micro-organisme waardoor een immuunreactie optreedt die beschermt tegen dat toxine. Voorbeelden zijn difterie en tetanus.

De meest interessante benadering is de route via het genetisch materiaal (DNA/RNA) van het virus. Dat is voor menselijke vaccins nog niet eerder toegepast.

Maar zomaar viraal genetisch materiaal inspuiten heeft geen zin. Dat wordt gewoon opgeruimd door ons lichaam.

Het moet ingepakt in een ongevaarlijk viraal omhulsel, óf in een vettige substantie. Die verpakkingen moeten ervoor zorgen dat het stukje genetisch materiaal de lichaamscellen binnendringt.

BioNTech-Pfizer komt met een RNA vaccin dat Nederland onder andere heeft aangekocht. De UK heeft als eerste dit vaccin goedgekeurd.

Hoe werkt een ‘genetisch vaccin’? In plaats van een levend verzwakt of dood virus, of een stukje virus waarop ons lichaam reageert, krijgen we een stukje genetisch materiaal van het virus toegediend.

De bedoeling is dat dat stukje viraal genetisch materiaal onze cellen binnendringt waarna de ‘geïnfecteerde’ lichaamscellen worden aangezet tot het produceren van een stukje virusomhulsel (zoals een stabiel stukje viraal eiwit) waarop ons lichaam vervolgens reageert.

Ons immuunsysteem wordt dus getraind via de viraal-genetische route. Zonder meer een ingenieus idee (zie dit artikel voor een uitgebreide discussie)! Voordelen?:

  • Als eenmaal het deel van het genetisch materiaal dat codeert voor het stukje virus waarop ons lichaam het beste reageert is vastgesteld, is de rest kopieën maken van dat viraal DNA/RNA.
  • Productie van het gewenste genetisch materiaal is relatief eenvoudig en snel.
  • Het stukje genetisch materiaal kan geen COVID-19 veroorzaken.

Nadelen?:

  • Geautoriseerde genetische vaccins voor mensen zijn nooit eerder ingezet tegen virusziektes.
  • Opslag en transport van de vaccins is niet altijd eenvoudig. RNA vaccins zijn geen sinecure; het moet heel koud (-70°C) bewaard en getransporteerd worden.
  • De gewenste immuunreactie kan aanzienlijk zwakker zijn dan verwacht; de kwaliteit van het vaccin kan snel achteruitgaan als opslag en transport niet optimaal is.
  • Een ander probleem is in hoeverre het DNA/RNA überhaupt in voldoende mate in lichaamscellen terechtkomt en daar het werk kan doen voor een effectieve immuunreactie.
  • Bijwerkingen … (?)

We weten eigenlijk nog heel weinig van de voor- en nadelen bij mensen van genetische vaccins.

De FDA heeft op 10 december een rapport uitgebracht over het Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccin (BNT162b2).

Interessant is dat de bijwerkingen van dit vaccin bepaald niet onbeduidend bleken te zijn. Maar: bijwerkingen van vaccinaties zijn op zich niet verbazingwekkend.

Lange termijn bijwerkingen van dit nieuwe RNA-vaccin kunnen natuurlijk niet worden ingeschat. Daar is de tijd niet voor, zo is de gedachte, om dat allemaal uit te zoeken.

De hamvraag is natuurlijk: is dit vaccin effectief genoeg?

In de leeftijdsgroep van 16-55 - n=9897 - kregen 5 personen van de gevaccineerden COVID-19 verschijnselen (0.05%). In de placebogroep - n=9955 - was dat 114 personen (1.1%).

In de leeftijdsgroep van > 55 jaar kregen bij de gevaccineerden - n=7500 - 3 personen COVID-19 verschijnselen (0.04%). In de placebogroep - n=7543 - was dat 48 personen (0.6%). Nog kleinere getallen dus.

Uitgedrukt in percentages lijken de verschillen voor beide leeftijdscategorieën nog wel wat. De absolute getallen zijn heel wat minder indrukwekkend. Maar er is meer (p.12):

“The study population included healthy men and women and excluded participants at high risk of SARS-CoV-2 infection or with serological evidence of prior or current SARS-CoV-2 infection.”

Juist ja. Mensen met een hoog risico op het krijgen van SARS-CoV-2 (!) en mensen die waarschijnlijk al zijn besmet geweest, werden niet toegelaten in de studie.

Dus, de laag-risico populatie werd uitgekozen voor deze vaccin test.

En dan te bedenken dat deze getallen zijn verkregen onder ‘ideale’ omstandigheden. In de echte wereld zal dit verhaal er waarschijnlijk toch wel wat anders uitzien.

Het lijkt dan ook aannemelijk dat (her)besmettingen onder (toekomstig) gevaccineerden zal toenemen vergeleken met de studiegetallen.

In al dat getallen-geweld, voor- en nadelen, gevaren en risico’s, leven en dood, is het bijna Kerst. Nee, geen goedkoop verhaal dat alles goed zal komen en dat ziekte en dood op afstand zullen blijven.

Ik heb vaak genoeg in ziekenhuizen vertoefd om te weten dat ziekte en dood altijd dichtbij zijn. Het feit alleen al dat ik nog steeds hier ben beschouw ik persoonlijk als een Godswonder.

De scepticus (ook in mij) kan mij nu toebijten dat ik de dokters moet bedanken en niet God (als je daar al in gelooft).

De memes over dit thema zijn talrijk en de één is nog grappiger en/of cynischer/harder dan de ander (deze is wel redelijk).

Dergelijke memes laten echter precies zien wat voor velen (wellicht willens en wetens) onbegrepen blijft.

Als God ons gewild heeft, en ondanks alle ellende ons nabij is, dan is Hij ons ook nabij in diegenen die de moeite nemen (en de tijd hebben, de gezondheid, de gelegenheid, de hersens, het geld, het doorzettingsvermogen, de liefdevolle steun van …) voor arts te studeren, of viroloog, of analist, of … vul zelf maar in.

Uiteindelijk is God’s nabijheid niet dieper uitgedrukt dan in Zijn menswording in Jezus. Dát vieren we met Kerst.

Tegen ‘nauwelijks voelen’ in.

Blijft de vraag: zal ik ‘het’ COVID-19 vaccin nemen als die mij wordt aangeboden?

Laat ik er dit van zeggen: ik zal het vaccinatieproces in de wereld en in Nederland met wetenschappelijke belangstelling volgen.

Hoewel ik zeker weet dat ik sterfelijk ben en, zoals gezegd, de dood altijd dichtbij is, is mijn Heer dichterbij. Die nabijheid redt mij niet én wel van de dood.

Zalig Kerstfeest!