Groepsdenken. In de vorige blogpost schrijf ik daar iets over. Het niet meer willen leren kennen van personen; individuen beschouwen als niets meer dan representanten van een bepaalde groep die niet de jouwe is in denken en doen. Tribalisme wellicht, zoals een lezer opmerkte.

In de blogpost [De ‘paniek’ van een Christen politicus](https://jaaphanekamp.com/posts/20_ van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie.

Hetzelfde laken een pak? Zeker. De lezing wijkt niet af van het boek; in die zin geeft het geen interessante nieuwe inzichten. Maar in het kader van het groepsdenken (met dank aan een discussie met een vriend nu nog woonachtig in Zuid-Amerika) zijn er toch een aantal opmerkingen te maken, met name als het gaat over drogredenen die menig debat tegenwoordig bevolken. Allereerst een quote:

“Dan zijn er de ontkenners met hun parallelle universum die alle maatregelen te extreem en te radicaal vinden en menen dat we niet te maken hebben met een systeemcrisis, maar met een normale fluctuatie in eeuwenlange klimaatontwikkelingen. Zij ontkennen de wetenschappelijke feiten over de effecten van menselijk gedrag, betwisten de uitkomsten van tal van onderzoeken of wantrouwen wat de wetenschap aandraagt als zodanig. Zij bagatelliseren de ongekende aantasting van de levensomstandigheden op aarde. Ontkenners weten mensen aan zich te binden die deze ontkenning als hun uitweg zien. Wie maar hard genoeg blijft ontkennen schept vanzelf zijn eigen bubbel van overtuigden met een alternatieve waarheid. Intussen wapent men zich volop tegen de gevolgen van de klimaatcrisis, de schaarste aan water, voedsel en grondstoffen die wereldwijd optreedt. De grenzen rond de eigen welvaart moeten worden bewaakt, het protectionisme is terug. De Verenigde Staten proberen zich ‘great again’ te maken door een serie handelsoorlogen te ontketenen.”

Als het gaat om drogredenen, spant ‘ontkenner’ de kroon. Het is een klassieke stroman drogreden -het standpunt van opponenten (groepsverband natuurlijk) vertekenen of zelfs verzinnen om hen vervolgens eenvoudig terzijde te schuiven. Drogreden één dus:

Daarnaast verhaspelt deze specifieke ‘ontkenner’-stroman empirische kennis over het verleden -het evidente feitencomplex van de Holocaust- met modellen projecties over de toekomst die geen feiten zijn.

Hoewel Kuiper beter kan en moet weten (zeker als Christen!), spat het wij-zij (groeps)denken van zijn pagina’s af. Er kunnen gewoon geen weldenkende mensen bestaan -‘zij’- die houtsnijdende kritiek kunnen leveren op het huidige klimaatnarratief, aldus Kuiper.

Alle inhoudelijke kritiek wordt ex cathedra tot ideologie uitgeroepen.

De critici zijn dus hoofdzakelijk bezig de eigen welvaart te beschermen en daarom bagatelliseren diezelfde critici wetenschappelijk onderzoek dat wijst op een catastrofale toekomst tenzij we nu onze leefwijze veranderen, aldus Kuiper.

Hij heeft het niet in de gaten, maar het verwijt aan de critici dat zij niets anders dan een proxydebat voeren -klimaatonderzoek indirect bekritiseren via de band van het politiek-ideologisch gewenste wereldbeeld- is precies datgene wat hijzelf doet. En dat is drogreden twee: de tu quoque, oftewel de jij-bak.

Kuiper mijdt dus het inhoudelijke discours en verwijt de imaginaire opponenten dat zij (daar zijn ze weer) “wetenschappelijke feiten over de effecten van menselijk gedrag” ontkennen en dat zij “de uitkomsten van tal van onderzoeken [betwisten] of wantrouwen wat de wetenschap aandraagt …”.

Daarmee omarmt Kuiper, los van de jij-bak, kritiekloos het huidige klimaatnarratief terwijl sommige criticasters nou precies datgene doen, verwerpelijk aldus Kuiper, wat men behoort te doen: kritiek leveren, betwisten, vragen stellen en zo verder los van enige vorm van ideologie.

Laten we het ‘recept’ van Kuiper eens toepassen op het huidige debat over hydroxychloroquine. Wat zegt het veelbesproken Lancet verhaal, waarover op 22 mei Trouw braaf rapporteert dat het middel niet werkt en gevaarlijk is:

“We were unable to confirm a benefit of hydroxychloroquine or chloroquine, when used alone or with a macrolide, on in-hospital outcomes for COVID-19. Each of these drug regimens was associated with decreased in-hospital survival and an increased frequency of ventricular arrhythmias when used for treatment of COVID-19.”

Dus, het advies/recept van Kuiper zou zijn om dit Lancet verhaal maar schaapachtig te accepteren, want ja, wetenschap hè. De feiten zijn duidelijk. (Christenen worden vergeleken met schapen in het Nieuwe Testament, maar Kuiper vat die beeldspraak wellicht iets te letterlijk op.)

Kort samengevat: hydroxychloroquine is gevaarlijk want het staat in de Lancet. En dat is drogreden drie: ad verecundiam oftewel beroep op autoriteit.

Wat is het antwoord van ruim honderd academici: niks daarvan! In een open brief uitten ze pittige kritiek op de studie. Onder deze academici zijn ook sceptici van hydroxychloroquine meldt The Guardian. Een kleine vernietigende quote (nadruk toegevoegd):

“1. There was inadequate adjustment for known and measured confounders (disease severity, temporal effects, site effects, dose used).

2. The authors have not adhered to standard practices in the machine learning and statistics community. They have not released their code or data. There is no data/code sharing and availability statement in the paper. The Lancet was among the many signatories on the Wellcome statement on data sharing for COVID-19 studies.

3. There was no ethics review. …”

Kortom: de honden en het brood dat ze niet lusten. Snoeiharde woorden voor een studie waar de [media mee weg is gelopen](Omstreden artikel over hydroxychloroquine in The Lancet zorgt vooral voor media-frenzy). Ziende blind, horende doof. Het Lancet verhaal paste ook zo goed in het anti-Trump narratief.

Zou dat de reden zijn dat The Guardian zonodig moest melden dat er ook sceptici van hydroxychloroquine deel uit maken van de lange lijst van critici? En maakt dat hun kritiek sterker? (Antwoord: nee!)

Wat is onze cultuur onuitsprekelijk vermoeiend geworden. Alles lijkt politiek te zijn. Kunnen onderzoekers gewoon hun werk doen, inclusief kritiek leveren, zonder al die gekunstelde politieke connotaties waar Kuiper zich ook aan bezondigd?

De auteurs van The Lancet studie hebben inmiddels gereageerd, maar gaan niet in op de kritiek van de open brief.

Neemt niet weg dat er voldoende academici zijn die publicaties in vooraanstaande Journals niet voor lief nemen en gewoon in de pen klimmen om tekortkomingen te signaleren en te rapporteren.

Blijkbaar vindt Kuiper dat ontoelaatbaar in het ecologische (klimaat) discours. En dat is ten diepste, academisch én theologisch, ontoelaatbaar. Of zoals Eric Voegelin het zo treffend zegt onder verwijzing naar de drogreden van het beroep op gevolgen (nadruk toegevoegd):

“The questions of the “individual man” are cut off by the ukase of the speculator who will not permit his construct to be disturbed. … He calls upon the man who questions the assumptions of his system to enter into the system and undergo the evolution it prescribes. In the clash between system and reality, reality must give way. The intellectual swindle is justified by referring to the demands of the historical future. …”