Deze tijd brengt veel zaken aan het licht die meestal verborgen blijven, of zijn geen onderwerpen van gesprek omdat we het er liever niet over willen hebben.
In de vorige blogpost neem ik het streven naar waarheid, objectiviteit en recht, zoals Jacques Monod ons voorhoudt, onder de loep.
Ik constateer dat deze drie nobele zaken uiteindelijk geen plaats kunnen hebben in een wereld die slechts in dienst zou staan van het zo lang mogelijk gezond in leven blijven en het produceren van nageslacht om ons DNA veilig te stellen.
Neemt niet weg dat ik grote bewondering blijf houden voor Monod. Want, waarheid, objectiviteit en recht zijn en blijven centrale aspecten van ons bestaan. (Het hoe en waarom daarvan ga ik een andere keer bespreken.)
In dat licht viel mijn oog op een VN rapport The Impact of COVID-19 on children. Nou heb ik niet veel op met de VN en zeker niet met hun utopisch streven om de wereld te veranderen in een soort [DIY-paradijs](2030 Agenda for Sustainable Development). Maar wat de VN zegt over kinderen in deze context is bijzonder (nadruk toegevoegd):
“Children are not the face of this pandemic. But they risk being among its biggest victims. While they have thankfully been largely spared from the direct health effects of COVID-19 - at least to date – the crisis is having a profound effect on their wellbeing. All children, of all ages, and in all countries, are being affected, in particular by the socio-economic impacts and, in some cases, by mitigation measures that may inadvertently do more harm than good. This is a universal crisis and, for some children, the impact will be lifelong. Moreover, the harmful effects of this pandemic will not be distributed equally. They are expected to be most damaging for children in the poorest countries, and in the poorest neighbourhoods, and for those in already disadvantaged or vulnerable situations.”
Stevige taal. De VN heeft de socio-economische effecten op het netvlies als het gaat over de mitigatie-politiek om de verspreiding van het virus tegen te gaan.
Beleid om het virus de kop in te drukken kan dus schadelijker zijn dan het virus zelf, aldus de VN. Dat komt bekend voor! Oh ja, zie deze blogpost: Minimax en het gevaar van domein-experts.
Wat ik wel kan blijven herhalen is dat economische neergang veel meer is dan een centenkwestie. Het is een volksgezondheidkwestie. Nogmaals de VN:
“… the longer economies are on shutdown, the less likely they are to “snap back”. At the household level, struggling families will increasingly see breadwinners lose their jobs or be forced to sell productive assets in order to survive, with long-running consequences for child poverty. The same holds true for other impacts of the pandemic. The longer schools remain closed, the less likely children are to catch up on learning and essential life skills that support a healthy transition to adulthood.”
Dit lijkt vooral betrekking te hebben op de armere landen in de wereld. Nou, ook in Nederland zijn er heel wat kinderen die het bepaald niet breed hebben en de nadelige invloed ondergaan van bijvoorbeeld gesloten scholen en gedwongen thuiszitten. Huiselijk geweld enzo!
In gesprek met mijn lief bedacht ik mij dat kinderen van gedetineerde ouders -en dat zijn er zo’n 25.000 in Nederland die we nauwelijks op het netvlies hebben- niet op bezoek kunnen in de gevangenis.
Dat is ondermijnend voor deze kinderen maar ook voor de gedetineerde ouder. Heel in het kort: ouder-kind contact werkt recidive-verlagend en verkleint de kans dat kinderen ook op het criminele pad gaan.
Het lijkt er dus op dat kinderen in tal van opzichten het ‘kind van de rekening’ worden in deze pandemie. Onze reactie daarop als volwassenen is eigenlijk nauwelijks volwassen te noemen.
Het is primair de eigen angst die ons drijft. Uit voorzorg natuurlijk! Zoals Nassim Taleb en Joseph Norman hysterisch en onzinnig zwammen in hun Ethics of Precaution: Individual and Systemic Risk (nadruk toegevoegd)
“Assume a risk of a multiplicative viral epidemic, still in its early stages. The risk for an individual to catch the virus is very low, lower than other ailments. It is therefore “irrational” to panic (react immediately and as a priority). But if she or he does not panic and act in an ultra-conservative manner, they will contribute to the spread of the virus and it will become a severe source of systemic harm.
Hence one must “panic” individually (i.e., produce what seems to an exaggerated response) in order to avoid systemic problems, even where the immediate individual payoff does not appear to warrant it. …
Under such conditions it becomes selfish, even psychopathic, to act according to what is called “rational” behavior – to make one’s own immediate rankings of risk conflict with those of society, even generate risks for society.”
Ook onze irrationaliteit behoeft dus rationalisering! En dat is meer dan vreemd.
In het klimaatdiscours hebben we de mond vol over de generaties die na ons komen; die hebben onze bescherming nodig. Zie het Urgenda cassatie vonnis (nadruk toegevoegd):
“Doel van het VN-Klimaatverdrag is een stabilisering van de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer op een niveau waarop een gevaarlijke, door de mens veroorzaakte verstoring van het klimaatsysteem wordt voorkomen (art. 2). Art. 3 bevat diverse ‘principles’ om dit doel te bereiken. Zo houdt art. 3 lid 1 in dat partijen “het klimaatsysteem [dienen te] beschermen ten behoeve van huidige en toekomstige generaties, op basis van billijkheid en in overeenstemming met hun gezamenlijke, doch verschillende, verantwoordelijkheden en onderscheiden mogelijkheden”. Art. 3 lid 3 houdt in dat partijen “voorzorgsmaatregelen [dienen te] nemen om te anticiperen op de oorzaken van klimaatverandering, dan wel deze te voorkomen of in te perken, en de nadelige gevolgen daarvan te beperken”. …”
Er is zelfs een term verzonnen ten behoeve van het strafrecht die het in gevaar brengen van de toekomstige generaties -het risico van het uitsterven van de mensheid- ‘definieert’: “postericide”. Catriona McKinnon, de bedenker, zegt het zo in haar Endangering humanity: an international crime?:
“Postericide is committed by: Intentional or reckless conduct fit to bring about the near extinction of humanity.”
Maar wat blijkt? We zijn vooral met onszelf bezig. We denken nauwelijks na over de redelijkheid van onze beslissingen om zaken in de samenleving ‘dicht te gooien’ en iedereen, min of meer, te dwingen thuis te blijven.
De lange termijn, het intergenerationele perspectief (leuk scrabbel woord) dat we ‘in naam zo liefhebben’ in vooral het duurzaamheidsdiscours, wordt razendsnel ingewisseld voor de korte termijn van primair de eigen gezondheid en die van de eigen kring.
Het hemd is nader dan de rok. Daar zijn de kinderen dichtbij en ver weg dus de dupe van. Vreemd.
En als we met de mond belijden dat de ongeboren toekomstige generaties beschermingswaardig zijn, dan horen abortus en euthanasie ook niet in dat plaatje thuis. Maar beiden maken al decennia deel uit van onze samenleving. Vreemd.
(Ik doel hier niet op het medische maar op de filosofische aspecten van beiden.)
Dat brengt ons weer terug bij waarheid, objectiviteit en recht. Monod, als voorvechter van deze kernwaarden, staat uiteindelijk met lege handen. En wij ook.
Want zijn worldview -het naturalisme- heeft niets te bieden op dit vlak. De filosoof John Haught zegt het zo in zijn Is Nature Enough? Meaning and Truth in the Age of Science (nadruk toegevoegd):
“Perhaps evolutionary biology can help to explain the origins of virtue, but it cannot justify any particular course of action. … Jacques Monod, more honest than many others, admits straight out that the postulate of objectivity is purely arbitrary, rooted in a leap of faith with no objective foundation. But he is not consistent enough to admit that such a confession takes any real starch out of the ethical injunction itself. … Historical information about the background of Monod’s ethic of knowledge cannot tell me why, for example, I should privilege theoretic, objectifying knowledge over other modes of experience.”
Dan blijft er dus angst over, die niets minder is dan de angst voor de dood. Het niet-bestaan. Althans, dat is het maximale wat Monod en allen die zijn worldview delen te bieden hebben.
Dat brengt mij, afsluitend, bij het overbekende verhaal van Jezus en de kinderen, zoals bijvoorbeeld in Marcus 10 staat beschreven:
“De mensen probeerden kinderen bij hem [Jezus] te brengen om ze door hem te laten aanraken, maar de leerlingen berispten hen. Toen Jezus dat zag, wond hij zich erover op en zei tegen hen: ‘Laat de kinderen bij me komen, houd ze niet tegen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. Ik verzeker jullie: wie niet als een kind openstaat voor het koninkrijk van God, zal er zeker niet binnengaan.’ Hij nam de kinderen in zijn armen en zegende hen door hun de handen op te leggen.”
Dat is nog eens een toekomstperspectief! Kinderen hebben voorrang op ons volwassenen. Dat zouden het OMT/kabinet/parlement/veiligheidsregiobestuurders/ enzovoort mee moeten wegen.