Dat rare manifest dat ik in de vorige blogpost heb gefileerd heeft mij verder aan het denken gezet. Dat heeft onder andere te maken met wat Saul Bellow vlijmscherp in zijn roman Herzog beschrijft (nadruk toegevoegd):
“… the chief ambiguity that afflicts intellectuals … is that civilized individuals hate and resent the civilization that makes their lives possible. What they love is an imaginary human situation invented by their own genius and which they believe is the only true and the only human reality. How odd!”
Dit conflict zit blijkbaar diep in de genen van velen die zichzelf onder de groep intellectuelen scharen, dan wel professioneel als academicus dan wel als zelfverklaarde slimmerik.
Zowel in deze pandemische tijd als in het klimaatverandering narratief zien we dezelfde tendens om vrijheden van individuen dwingend ondergeschikt te maken aan het grote verhaal van opdoemend of daadwerkelijk aanwezig gevaar. Uit voorzorg!
Zoals ik eerder beschreef zijn gevaar en risico twee zeer verschillende grootheden die vaak door elkaar worden gehaald. Zeker nu. Het gevaar van COVID-19 is onder andere ernstige longinflammatie met blijvende schade en zelfs de dood.
John P.A. Ioannidis en collegae hebben een analyse gemaakt van het overlijdensrisico van het COVID-19 gevaar. Gegevens werden gebruikt van België, Duitsland, Italië, Nederland, Spanje, Zwitserland en Zweden. Ook enkele Amerikaanse staten werden meegenomen in de analyse.
Hun bevindingen zijn ontnuchterend (maar, zoals altijd, niet het laatste/definitieve woord). Eerst het absolute risico op COVID-19-overlijden voor de leeftijdsgroepen jonger dan 65 en ouder of gelijk aan 80 jaar:
Voor Nederland is het absolute risico op overlijden voor mensen jonger dan 65 jaar iets meer dan 6 op een populatie van een miljoen personen. Dat risico is dus heel erg klein.
Het overlijdensrisico voor 80 jaar en ouder is fors hoger: 1.1 op 1000. We weten natuurlijk al dat de ouderen kwetsbaar zijn voor dit virus.
Vervolgens hebben Ioannidis en collega’s een vergelijk gemaakt met een heel alledaagse risico: overlijden als gevolg van ‘autokilometers’. Dat wil zeggen het overlijdensrisico uitgedrukt in autorit afstanden (en dat voor hetzelfde tijdsinterval als de huidige pandemie):
Als we naar Nederland kijken (voor mensen <65 jaar), is het COVID-19 overlijdensrisico vergelijkbaar met de kans op overlijden als gevolg van een dagelijkse autorit van 27 mijl (43,4 km).
Dat is niet bepaald indrukwekkend en roept de nodige vragen op als het gaat over het overheidsbeleid van de komende weken/maanden. Ioannidis en collega’s concluderen dan ook het volgende (nadruk toegevoegd:
“Information from large scale testing and seroprevalence studies should soon give us a more clear picture about the true frequency of infections and thus more accurate assessments of the overall infection fatality rate. Data from Iceland suggest that almost all infections are either asymptomatic or mildly symptomatic and thus do not come to medical attention. These data also suggest that the infection fatality rate may be close to that of seasonal flu (0.1%) rather than much higher earlier estimates. If larger scale studies further document that the infection is very common and infection fatality rate is modest across the general population, the finding of very low risk in the vast majority of the general population has major implications for strategic next steps in managing the COVID-19 pandemic. Tailored measures that maintain social life and the economy functional to avoid potentially even deaths from socioeconomic disruption plus effective protection of select high-risk individuals may be a sensible option.”
Nuchtere woorden in een paniekerige tijd. Het is dan ook dé hamvraag waarom de hele wereld achter deze studie van Imperial College aanliep wat betreft het gemodelleerde te verwachten aantal doden als gevolg van COVID-19 (nadruk toegevoegd):
“In total, in an unmitigated epidemic, we would predict approximately 510,000 deaths in GB and 2.2 million in the US, not accounting for the potential negative effects of health systems being overwhelmed on mortality. …
We find that optimal mitigation policies … might reduce peak healthcare demand by 2/3 and deaths by half. However, the resulting mitigated epidemic would still likely result in hundreds of thousands of deaths and health systems (most notably intensive care units) being overwhelmed many times over. For countries able to achieve it, this leaves suppression as the preferred policy option.
Voor de goede orde, de Imperial College studie verwachtte dus zonder ingrijpen op het hoogtepunt van de pandemie 21 doden per 100 000 per dag in de UK -14 000 doden per dag!- en 17 doden per 100 000 per dag in de VS -56 000 doden per dag!
Deze getallen liggen ver boven het dodental van de Spaanse griep van 1918-1919.
En wat verstaat het team van Neil Ferguson onder suppression? Al datgene wat we nu ongeveer doen, plus of min. De negatieve lange termijn consequenties voor de samenleving -inclusief risico’s voor de volksgezondheid- worden genoemd maar spelen geen rol in de analyse.
En dat is mijns inziens niet zonder reden. Het ‘170-manifest’ laat dat goed zien. Er is een (intellectueel) verlangen naar het ideaaltype van een, ten diepste gefabuleerde, maatschappij geleid door de bestuurlijke en wetenschappelijke top.
Let op: het is een ideaaltype die in de werkelijkheid niet zomaar kan worden gerealiseerd, maar waar wel naar gestreefd dient te worden. Waar kunnen we dat uit afleiden? In ieder geval de volgende zaken die in het huidige pandemie discours opduiken:
- Een worst-case scenario benadering, zoals die van het Imperial College, die schreeuwt om ingrijpen van hogerhand, anders gaat ‘het’ helemaal mis (passend in de voorzorgcultuur);
- Het zogenaamde ‘failliet’ van de huidige samenleving in het licht van catastrofale klimaatverandering en andere milieuvraagstukken;
- De roep om geboortebeperking zoals terug te vinden in de Telegraaf van 16 april: “Bij alle voorstellen over verbetering van de leefomgeving en de aanpak van corona hoor je niets over een noodzakelijke inperking van de bevolkingsgroei, terwijl we weten dat deze factor de meeste invloed heeft op corona- en milieuproblematiek. Wanneer de bevolkingsgroei zo verder gaat, wordt het positieve effect van alle milieumaatregelen tenietgedaan en wordt de problematiek rond de bestrijding van een virusbesmetting als corona alleen nog maar groter. Misschien leidt een mogelijk grote sterfte aan corona nog tot iets goeds. Dat namelijk eindelijk met kracht gewerkt wordt aan inperking van die absurde bevolkingsgroei. Landen als China, Japan en Singapore zijn ons voorgegaan."
- Groeiende staatscontrole, zoals de poging om een COVID-19 app in te voeren;
- De roep om een wereldregering: Gordon Brown calls for global government to tackle coronavirus;
Deze tijd vraagt dus om een kritische reflectie op dergelijke signalen. Ze zijn in hoofdzaak een expressie van een elitaire kijk op de huidige samenleving en gaan gepaard met oplossingen van het type intelligente domheid, zoals José Ortega Y Gasset dat ooit zo puntig heeft opgeschreven in zijn La rebelión de las masas (nadruk toegevoeg):
“For, previously, men could be grouped into the learned and the ignorant …. But your specialist cannot be brought in under either of these two categories. He is not learned, for he is formally ignorant of all that does not enter into his specialty; but neither is he ignorant, because he is “a scientist,” and “knows” very well his own tiny portion of the universe. We shall have to say that he is a learned ignoramus, which is a very serious matter, as it implies that he is a person who is ignorant, not in the fashion of the ignorant man, but with all the petulance [chagrijn, ongeduld] of one who is learned in his own special line.”
Learned ignoramus -geleerde domoren. Personen die de grenzen van de eigen expertise niet willen erkennen en denken met een voorzorgconstruct de samenleving te beveiligen tegen zichzelf, en dat tegen elke prijs.
Zoals ik eerder af te sluiten:
“Precaution … tends to empower supranational bureaucratic organisations. It resembles enlightened absolutism. … This is really a call to move away from conscious knowledge, information, education, ethics of responsibility and the capability for judging freely, towards the unconscious and the ultimately uncontrollable. Its prohibitions, moreover, suppress freedom of choice, since this suppression of freedom is thought to be the only way to prevent future wrong uses of freedom.”