Blootstelling aan ongewilde biodiversiteit. Daar gaat het om bij virusinfecties. En die virussen brengen bepaalde gevaren met zich mee. Dat weten we zo langzamerhand wel. Maar wat zijn de risico’s?

Interessante vraag. Daarvoor moeten we even terug naar het verschil tussen gevaar en risico. In deze blogpost ga ik daar uitgebreid op in. Het uitgangspunt is:

“Als er gevaar op de loer ligt, of dreigingen op ons af komen zijn dat niet zelden ‘facts of life’. Ziekte of ongelukken van geliefden of onszelf.

Nu is het zo dat die dreigingen op zichzelf niet zo bar interessant zijn. (Niet meteen schrikken en doorlezen.) Wat wel interessant is: wat is de kans dat bepaalde gevaren leiden tot schade, ziekte of dood in ons leven. Oftewel: het risico.”

Het gevaar van SARS-CoV-2 is COVID-19 (CoronaVirus Disease 2019). Dus, als je het virus in je lijf hebt is er een kans dat de ziekte COVID-19 zich zal openbaren; maar dat hoeft niet.

Dan zijn we er nog niet want de ernst van deze ziekte is variabel. En dan nog zijn we er niet want de vraag is ook wat de kans is op blootstelling. Immers:

Risico = gevaar x kans (op blootstelling) x omvang

Een interessant 2020-artikel op medRXIV van Timothy Russel et al. met de titel Estimating the infection and case fatality ratio for COVID-19 using age-adjusted data from the outbreak on the Diamond Princess cruise ship analyseert de risico’s van SARS-CoV-2 infecties.

Waarom is de Diamond Princess-casus interessant? Het is in wezen een grootschalig besmettingsexperiment van een afgesloten groep mensen, aangezien het schip in quarantaine werd geplaatsts in Yokohama in Japan van 4-19 februari. En dat levert een hoop informatie op, een soort van (kleine) afspiegeling van wat er nu in de wereld gebeurt.

Wat zijn zoal de getallen die worden gepresenteerd door de auteurs? Totaal aantal opvarenden: 3711 personen. Van dit totaal zijn 1231 ouder dan 70 jaar. De zeven personen die overleden zijn behoren allen tot deze leeftijdscategorie. Er waren 2666 passagiers en 1045 bemanning aan boord.

De Japanse field briefing noemt ook nog 11 personen met de leeftijd tussen de 90 en 99 jaar. Deze leeftijdsgroep wordt niet genoemd in het artikel van Russel et al..

De paper meldt dat er 3063 PCR testen zijn uitgevoerd op de opvarenden. Deze field briefing van Japanse National Institute of Infectious Diseases legt uit:

“Initially, only symptomatic cases and close contacts were being tested for COVID-19. This was changed on 11 February, due to the expansion of laboratory capacity, with quarantine officers systematically collecting respiratory specimens from all passengers by age group, starting with those 80 years old and older as well as individuals with co-morbidities, such as diabetes or a heart condition. Respiratory specimens collected were tested via PCR for confirmation of Novel coronavirus. Epidemiological data collected was initially limited due to the emergency nature of the quarantine and included data on onset of symptoms, date of lab confirmation, and close contacts. A confirmed case of COVID-19, for this report, is anyone, passenger or crew, who had a positive PCR test for Novel coronavirus, independent of their symptom presentation. In most cases, the “population on board,” refers to the 3,711 passenger and crew aboard Diamond Princess on 5 February.”

Hoeveel mensen waren besmet? Die groep wordt opgedeeld in symptomatische -301 gevallen- en asymptomatische besmettingen -318 gevallen. De eerste groep laat symptomen van besmetting zien zoals daar bijvoorbeeld zijn: hoesten, koorts, kortademigheid. De laatste groep is wel besmet met SARS-CoV-2 maar laat geen symptomen zien.

Eerste conclusie: op de Diamond Princess waren er dus meer besmettingsgevallen zonder dan met symptomen.

Tweede conclusie: 17% van het totaal aantal opvarenden raakten besmet. Dus 83% van de opvarenden op de Diamond Princess bleven onbesmet. Ondanks de beperkte ruimte en veel mensen bleef het aantal besmettingen klein.

Zoals gezegd: er zijn 7 doden te betreuren van personen van 70 jaar of ouder in deze besmettingsepisode. Kunnen we nu iets zeggen over de risico’s?

De case fatality ratio (rate) -CFR- is hiervoor een belangrijke indicator. Wat is dat? Dat zijn het aantal doden als gevolg van een bepaalde ziekte gedeeld door het aantal gediagnosticeerde ziektegevallen binnen een bepaalde tijd.

De naïve (rechttoe rechtaan) nCFR is simpel te berekenen: 7 : 619 x 100% = 1.13%. Maar de nCFR onderschat grosso modo het werkelijk aantal overledenen aangezien de uitkomst van de infectie -herstel of overlijden- niet bekend is voor alle geïnfecteerden.

Derde conclusie: de auteurs schatten de corrected-cCFR op 2.3% (met een interval van 0.75 - 5.3%). Deze schatting, niet onbelangrijk, lijkt overeen te komen met de aankomende paper Estimating clinical severity of COVID-19 from the transmission dynamics in Wuhan, China van Wu et al.. Zij stellen de overall symptoms-sCFR op 1.4% (0.8-2.0%), notabene in Wuhan:

“Here we estimated the symptomatic case-fatality risk (sCFR; the probability of dying from the infection after developing symptoms) of COVID-19 in Wuhan using public and published information.”

De World Health Organization (WHO) schat de ruwe CFR op 3.8% met de waarschuwing dat de “Joint Mission acknowledges the known challenges and biases of reporting crude CFR early in an epidemic.” Dus de nieuwe getallen rondom sterfte lijken hoopvol.

Conclusies? Tja. In ieder geval deze: de Diamond Princess is een interessant en grootschalig experiment met een verassend lage besmettingsgraad en een kleine kans op overlijden die ‘voorbehouden’ lijkt aan de oudere generatie. Dat kan tal van oorzaken hebben zoals hygiëne maatregelen aan boord, gehouden afstand tussen personen, leeftijd en gezondheidstoestand van opvarenden en ga zo maar door.

Het zijn interessante tijden en dit virus schudden we niet zomaar van ons af. De geschatte halfwaardetijd van dit soort virussen op objecten ligt tussen de enkele uren tot zo’n twee à drie dagen. Niet het laatste woord maar wel een nuttige indicatie. Handjes blijven wassen en afstand houden!