Het eerste ei(tje) is gelegd. Het Advies-college Meten en Berekenen Stikstof heeft haar rapport Niet uit de lucht gegrepen. Eerste rapport van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof afgelopen donderdag 5 maart gepresenteerd.

De pers was in ruime mate aanwezig (heb ik begrepen; ik kon er niet bij zijn want studenten begeleiden; heel erg leuk en intensief werk).

De aanwezigheid van de pers maakt nieuwsgierig naar hun werk en dat te vergelijken met het rapport.

Ik neem drie artikelen -preciezer: de krantenkoppen- en laat vervolgens het rapport spreken in de vorm van citaten.

Waarom alleen de koppen? Deze paar opmerkingen maken dat glashelder (nadruk toegevoegd):

“Headlines introduce, frame, and contextualize. They award significance, communicate gravitas, and reinforce status. Headlines inform and misinform. They are a crucial part of how news turns into a story. In the long term, they play a part in how stories are retold and recorded, thus eventually turning into memories and histories.”

Het moge duidelijk zijn dat een artikel meer is dan de (kranten)kop die vaak niet eens wordt bedacht door de schrijver. Desalniettemin bepaalt de kop hoe het artikel moet worden begrepen en wat de lezer uiteindelijk zal onthouden.

Laten we beginnen met De Volkskrant van 5 maart 2020: Commissie geeft boeren ongelijk: stikstofmodel RIVM deugt wél.

De kop plaats ‘de commissie’ tegenover ‘de boeren’; de laatsten krijgen ‘ongelijk’ omdat ‘het RIVM stikstofmodel klopt’. Wat zegt het rapport:

“Het adviescollege is van mening dat OPS een valide instrument is om de verspreiding en depositie op lokale schaal te beschrijven, omdat het lokale verspreiding goed modelleert. Dit omvat ook het doorrekenen van de invloed van stikstofbronnen op de depositie in nabijgelegen natuurgebieden, hetgeen belangrijk is voor beleidsondersteuning. OPS is met name geschikt voor verspreiding van stoffen op lokale schaal. Op regionale en landelijke schaal nemen de fouten toe door onzekerheden in chemie, depositie, en grootschalig transport. Daarom vindt het adviescollege dat het OPS-model een nieuwe impuls verdient.”

En ook:

“Het adviescollege constateert daarom dat het model- instrumentarium een nieuwe impuls nodig heeft. Het adviescollege adviseert om met een ensemble van modellen te gaan werken en nader onderzoek te doen naar de oorzaken van systematische verschillen tussen modelresultaten en metingen en daar ook satellietwaarnemingen bij te betrekken.”

Kortom: De Volkskrant is ‘te enthousiast’ in de gekozen kop gezien de kritische commentaren van het college op het modellenwerk. Preciezer: het artikel wordt misleidend geconstrueerd rondom de notie, verwoordt in de kop, dat boeren niet ‘kunnen winnen’ van rijksinstituties.

De Volkskrant blijkt, naar mijn inschatting, een gezagsgetrouwe krant die zich graag gelieerd ziet aan het overheidsgeluid.

De volgende. Trouw kopt op 5 maart 2020 Adviescollege: stikstofmetingen RIVM zijn wél betrouwbaar.

Deze landelijk krant gooit het op ‘de metingen’ in plaats van ‘het model’, althans in de kop. Wat zegt het rapport:

“Het adviescollege vindt het onvoldoende om het beleid alleen met NH3-concentraties te volgen. In 2000 zijn droge depositiemetingen gestopt, en in 2015 zijn twee LML-stations weggevallen als gevolg van de lokale invloeden (stifkstofbron- nen). Het adviescollege beveelt aan om het LML uit te breiden naar minimaal acht meetstations voor NH3. Op deze stations zouden dan ook andere componenten gemeten moeten worden die relevant zijn voor stikstof, zoals natte depositie, fijnstofsamenstelling, NOx en salpeterzuur. Droge depositiemetingen van NOx, NH3 en NH4NO3 op minstens twee supersites, zoals voorgesteld door EMEP, zouden daarnaast een essentieel onderdeel moeten zijn van een nationaal meetnet. Verder acht het adviescollege het waardevol om ook in meer natuurgebieden de NOx-concentratie te meten. Deze metingen kunnen worden ingezet om de prestaties van het modelinstrumentarium te evalueren.”

Wederom slaat de kop van een landelijk krant de plank mis wat betreft datgene wat het rapport tracht voor het voetlicht te brengen.

Metingen kunnen betrouwbaar zijn, iets wat het adviescollege niet betwijfelt. De kwestie is echter is niet ‘of de metingen betrouwbaar zijn’ maar of de juiste stoffen worden gemeten op voldoende en passende locaties vanuit een goed gekozen meetstrategie.

En op deze punten heeft het adviescollege hiaten geconstateerd en verbeterpunten aangegeven.

Nog eentje. NOS Nieuws kopt Adviescommissie: stikstofberekeningen voldoende, maar ze moeten beter.

Ook de NOS gooit het op de meettoer, zoals Trouw. Opvallend is dat deze keer ook de kritische kant van het rapport in de kop wordt benoemd. Dat is iets wat beide landelijk kranten nalaten.

Specifieker, wat Trouw en De Volkskrant, in tegenstelling tot de NOS, achterwege laten is onder andere het volgende:

“Het adviescollege concludeert dat: … er een vermenging zichtbaar is van opdrachtgeverschap en de rol van opdrachtnemer in de governance van de Emissieregistratie, AERIUS en de modellering/metingen; … het enige moeite kost om scherp te krijgen welke wetenschappelijke data, metingen en modellen precies waarvoor gebruikt worden, hoe en wanneer besluiten genomen worden voor verbetering en waar één en ander is vastgelegd. Deze informatie was uiteindelijk wel allemaal beschikbaar; …

Het adviescollege adviseert derhalve om: de governancestructuur en documentatie van het gebruikte model- en meetinstrumentarium te verbeteren; …”

Dat zijn vriendelijk geformuleerde stevige punten van kritiek die niet zouden misstaan in een degelijke journalistenrapportage. Alleen de NOS, in dit mediatrio, voelde de behoefte deze zaken onder de aandacht te brengen van haar lezers.

En wat makkelijk aan de aandacht ontsnapt, is de aanbeveling om “met een ensemble van modellen te gaan werken” en alles wat daarbij hoort. Dat heeft consequenties voor het huidige gebruik van het OPS-model binnen AERIUS.

Daar gaat het adviescollege verder mee de komende maanden. We zijn nog niet klaar …