Een Nederlandse winkelketen roept speelgoedslijm terug vanwege een te hoge concentratie chemicaliën. Dat meldt de Volkskrant van 6 februari 2020. Het gaat onder andere over borax. En dat roept de vraag op of dit allemaal zo gevaarlijk is als ‘geadverteerd’? Daar krijg je zelden tot nooit antwoord op via de media. Angst moet aangewakkerd; dat verkoopt.

Speelgoedslijm is een populair goedje waarmee kinderen zich menig uurtje kunnen vermaken. De chemie van speelgoedslijm is reuze interessant, maar zal ik je besparen. In de film Flubber uit 1997 met Robin Williams speelt het slijmerige goedje een hoofdrol, soort van.

Borax -het natrium zout van boorzuur B(OH)3- wordt gebruikt om het slijm enige stevigheid te geven. Boor (symbool B) is een element met atoomnummer 5 en het bevindt zich in het periodiek systeem links naast koolstof (C).

Borax. Wat is dat voor stof? Het is een natuurlijk mineraal. Eén van de grootste borax (dagbouw) mijnen is te vinden in Boron (hoe kan het ook anders), Californië.

Borax kan ook worden gebruikt als schoonmaakmiddel en het heeft een desinfecterende werking. Het wordt in lage concentraties als zuur toegepast met chlooramfenicol (een antibioticum) tegen ooginfecties.

Om iets te kunnen zeggen over risico’s, vooral voor kinderen, moeten we eerst iets weten van de normale blootstelling. Voeding is de grootste bron. Gemiddeld krijgen we van nature zo’n [1.2 mg boor]( “EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS), 2013. Scientific Opinion on the re-evaluation of boric acid (E 284) and sodium tetraborate (borax) (E 285) as food additives. EFSA Journal 11(10): 3407.") per dag binnen; maximaal 5 mg.

(We rekenen de stoffen zoals borax of andere boor-bevattende stoffen terug naar het element boor. Da’s makkelijker. Dan hoeven we niet na te denken over de verschillende stoffen die boor bevatten.)

De acceptabele dagelijkse inname (ADI - zeg maar de grensdosis, heel veilig gerekend) is 0.16 mg boor/kgbw/dag. Kgbw staat voor kilogram bodyweight; dus de ADI wordt uitgedrukt per kilogram lichaamsgewicht. Als je 80 kg weegt als volwassene, is de grensdosis 80 x 0.16 mg = 12.8 mg per dag.

Door de bank genomen komen we dus niet echt aan de grensdosis boor per dag. Niks aan het handje dus.

En nu de situatie dat ‘ons’ kind een heel potje slijm naar binnen kiepert. Je moet wel een heel onoplettende ouder zijn, maar vooruit, het zou kunnen. Dit heet een ‘worst-case scenario’; het ‘ergste’ dat ‘ons kind’ kan overkomen (als het gaat over slijm dan).

Volgens Directive 2009/48/EC mag 1 kg slijm 300 mg boor bevatten. We nemen een potje slijm van 90 gr; daar zit dan maximaal 27 mg boor in. In De Volkskrant wordt gerept over 3 maal zoveel boor. Dat zou dan 81 mg boor zijn wat naar binnen wordt gemetseld door ‘onze koter’.

Een kind met een gewicht van 8 kg zou dan 10,13 mg/kgbw hebben geconsumeerd. Dat is zo’n een factor 10 boven de norm van 0.16 mg boor/kgbw/dag (= 1,28 mg). Wat zijn de gevolgen bij zo’n blootstelling? Help …?

Overgeven, buikpijn en diaree en soms hoofdpijn. De studie van [Litovitz et al. ]( “Litovitz TL, Klein-Schwartz W, Oderda GM, Schmitz BF. 1988. Clinical manifestations of toxicity in a series of 784 boric acid ingestions. American Journal of Emergency Medicine 6(3): 209-213.")uit 1988 verzamelde 784 gevallen van personen die teveel boorzuur hadden binnen gekregen: 10 mg tot 88 gram!! Gemiddeld zo’n 1.4 gr in een eenmalige dosis.

Het merendeel waren kinderen onder de 6 jaar. Ondanks de enorme doses boorzuur werden er geen ernstige symptomen waargenomen. Niks aan de hand dus(?).

Nou, op de lange termijn kan boor schadelijk zijn voor de vruchtbaarheid. Althans volgens De Volkskrant en de NVWA. Dat is nogal wat.

Klinkt heel spannend, maar dat is het allerminst!

Schade aan vruchtbaarheid is bij dierproeven gezien. Zeker. Bij mensen is [vruchtbaarheidsschade]( “Gupta, R.C. (ed.) 2017. Reproductive and Developmental Toxicology. Academic Press, UK, p. 521-535.") echter nooit waargenomen. Zelfs niet bij personen die werken in de industrie die borax delft (mijnbouw) en verwerkt en dus heel veel boor binnenkrijgen. Dag in dag uit.

Een eenmalige forse dosis borax kan vervelend zijn, maar meer ook niet. Waarom dat toch een terugroepactie?

Het gaat hier helemaal niet over risico’s voor de volksgezondheid maar over risico’s voor de organisaties die de volksgezondheid dienen te beschermen.

Die risico’s liggen op het vlak van reputatieschade. Zo streng mogelijk optreden heeft de zweem van daadkracht. En daar gaat het om; niet de volksgezondheid. Dat bangmakerij ook leidt tot schade aan de volksgezondheid wordt als niet relevant beschouwd.

Kortom: welkom in de voorzorgcultuur … de doos van Pandora